Jak wdraża się nowoczesne technologie w polskich firmach - raport badania

-Wdrażanie nowych technologii i wykorzystanie chmury obliczeniowej nie jest już tylko dźwignią rozwoju, ale staje się warunkiem przetrwania firm i utrzymania konkurencyjności. Rewolucja cyfrowa bardzo przyspieszyła w ostatnich latach, a pandemia dodatkowo przyspieszyła transformację. Warto, aby polskie firmy przezwyciężały istniejące bariery i budowały kulturę organizacji otwartą na zmiany i innowacje. Infrastruktura i aplikacje chmury obliczeniowej, narzędzia analizy danych i automatyzacji wsparte AI, czy rozwój sprzedaży e-commerce tworzą zupełnie nowe możliwości wzrostu i poprawy efektywności zarówno dla dużych, jak i małych przedsiębiorstw - mówi Paweł Borys, Prezes Zarządu Polskiego Funduszu Rozwoju.

Raport „Bariery i Trendy. Transformacja technologiczna firm w Polsce z uwzględnieniem perspektywy człowieka/pracownika/konsumenta”[1] dowodzi, że:

• Aż 93 proc. kierowników, 88 proc. pracowników firm oraz 67 proc. Polaków 15+ przyznaje, że pandemia przyspieszyła cyfrową transformację.
• Najbardziej zaawansowane są duże przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 250 pracowników, w tym Spółki Skarbu Państwa, gdzie blisko 60 proc. firm deklaruje, że już na co dzień wykorzystuje nowe technologie lub jest na zaawansowanym etapie, w stosunku do firm średnich, gdzie takiej odpowiedzi udzieliło 46 proc.
• Spośród ankietowanych, 98 proc. osób ze szczebla kierowniczego wskazuje, że dzięki cyfryzacji wiele procesów dzieje się automatycznie, a dokumenty i procesy są bardziej dostępne.
• Zarówno menedżerowie, jak i pracownicy liniowi przyznali, że dzięki digitalizacji wzrosła efektywność pracy – odpowiednio 86 proc. i 82 proc. wskazań. Chociaż jedynie 12 proc. respondentów twierdzi, że wykorzystuje już nowe technologie na co dzień.
• Mimo że 80 proc. uczestników badania zwraca uwagę na wysokie koszty finansowe transformacji w pierwszej fazie, to 82 proc. menedżerów podkreśla optymalizację kosztów jako główną, widoczną korzyść cyfryzacji.
• Księgowość, HR i logistyka to obszary, w których w całości lub częściowo procesy są obsługiwane przez technologię cyfrową w ponad 80 proc. Najniższy poziom zastosowania nowych technologii jest w obszarach produkcyjnych – 39 proc.
• Mimo że 56 proc. Polaków uznaje cyfrowe technologie za szansę dla ludzkości, to podobna część polskiego społeczeństwa (58 proc.) ma obawy, że prywatne dane są wykorzystywane do wpływu na ich decyzje, a 63 proc. wskazuje na możliwy negatywny wpływ nowych technologii na zdrowie fizyczne i psychiczne ludzi.

-Chmura obliczeniowa nie jest tylko narzędziem informatycznym. Może nawet więcej: przede wszystkim nie jest narzędziem – jest nowym sposobem patrzenia na możliwości biznesowe. Może to zabrzmieć górnolotnie, jednak zaryzykuję: chmura obliczeniowa stała się filozofią działania firm i instytucji w cyfrowym świecie. Nie świecie przyszłości, ale teraźniejszości. Dobrym sygnałem dla Polski jest “cyfryzacyjny” trend wśród polskich firm, co pokazuje raport. Przekształcenie trendu w trwały fundament działania wymaga rozwoju kompetencji i rozumienia „filozofii chmury” nie tylko wśród informatyków, bo ci już to rozumieją, ale także wśród szeroko rozumianych działów biznesowych firm. Naszym – ludzi z IT – zadaniem musi być pokazanie korzyści z użycia chmury obliczeniowej nie-informatykom. Róbmy to językiem strategicznych i biznesowych korzyści – mówi Dariusz Śliwowski, Wiceprezes Zarządu Operatora Chmury Krajowej.

Większość przedstawicieli kierownictwa polskich firm uznało, że ich firmy są na podobnym poziomie digitalizacji w porównaniu do innych organizacji (65 proc.). Liczba ta rośnie w grupie firm dużych, powyżej 250 pracowników, gdzie odsetek ten sięgnął niemal ¾ ankietowanych. Co ciekawe, niemal ¼ menedżerów ze Spółek Skarbu Państwa przyznaje, że wyprzedza inne firmy w Polsce w kwestii cyfryzacji.

-Badania potwierdzają, że transformacja cyfrowa nie jest liniowym procesem, który ma ściśle określony początek i koniec. To zjawisko wielowymiarowe, które obejmuje wiele obszarów działania firmy i wszystkich pracowników. Nie polega tylko na zastąpieniu poszczególnych elementów analogowych narzędziami cyfrowymi, ale na ich wzajemnym zintegrowaniu. Często wymaga całkowitego przebudowania procesów wewnątrz organizacji lub wręcz wymyślenia, zdefiniowania ich od nowa. To proces nieustannego rozwoju i zmian dostosowawczych – mówi Zofia Dzik, Prezes Zarządu Instytutu Humanites – Człowiek i Technologia. Ważną obserwacją z raportu wymagającą strategicznego przemyślenia, ze względu na strukturę przedsiębiorczą naszego rynku jest dysproporcja w tempie transformacji pomiędzy dużymi firmami a spółkami średniej wielkości. Istotnym elementem jest również kwestia łączenia cyfrowego rozwoju z perspektywą człowieka na co jako Humanites zwracamy uwagę od dekady łącząc tematykę człowieczeństwa i technologii – dodaje Zofia Dzik.

Według deklaracji menedżerów najbardziej scyfryzowane obszary działalności firmy to księgowość i HR, w których działania odpowiednio w 96 proc. i 91 proc. częściowo lub w całości opierają się o technologie cyfrowe. W mniejszym zakresie digitalizacja dotknęła obszar IT, w którym zdecydowana większość (72 proc.) procesów odbywa się jedynie częściowo w oparciu o technologię, a tylko w 19 proc. całkowicie polega na cyfrowych narzędziach. Kolejna jest logistyka (w 68 proc. częściowo; w 13 proc. całkowicie) i kontakty między pracownikami (w 71 proc. częściowo; w 9 proc. całkowicie). W najmniejszym stopniu scyfryzowana jest produkcja (w 37 proc. częściowo; w 2 proc. całkowicie) oraz kontakty z klientem (w 56 proc. częściowo; w 1 proc. całkowicie).

Optymalizacja, efektywność, dostosowanie

Z perspektywy przedstawicieli szczebla kierowniczego transformacja cyfrowa jest bezsprzecznie ze wszech miar korzystna. Wśród jej kluczowych przewag respondenci wskazują optymalizację kosztów, zwiększenie efektywności procesów, dostosowanie do oczekiwań klientów. W przypadku firm średniej wielkości, respondenci wskazali również na zwiększenie komfortu pracy pracowników oraz ich rozwój. Z punktu widzenia dużych firm cyfryzacja pozwala nadążać za rynkiem i ma wpływ na zwiększenie sprzedaży. Przedstawiciele Spółek Skarbu Państwa zwrócili także uwagę na poprawę jakości oferowanych usług.

W związku z tym, że cyfryzacja stała się wymogiem współczesnego klienta, te firmy, które nie wchodzą na ścieżkę transformacji w tym zakresie stają się mniej konkurencyjne i tracą swoją pozycję na rynku. W opinii uczestników badania, cyfryzacja to szansa budowania przewagi konkurencyjnej poprzez obniżanie kosztów i cen, dostarczanie coraz bardziej nowoczesnych rozwiązań, coraz lepsze wpisywanie się w potrzeby klienta, oraz zapewnianie coraz lepszej jego obsługi.

Efekty jakie przyniosła transformacja cyfrowa firm są w większości przypadków zgodne z oczekiwaniami, a nawet je przewyższyły. Warto jednak podkreślić, że zdecydowanie pozytywną ewaluację efektów transformacji cyfrowej widzimy jedynie w co piątej z badanych firm. Najbardziej zauważalnym rezultatem transformacji jest zwiększenie komfortu pracy pracowników, poprawa efektywności procesów i bezpieczeństwa zespołu. Respondenci wskazywali również na dostosowanie do zmieniających się potrzeb, ale także optymalizacja kosztów i nadążanie za rynkiem.

Przełamać niechęć do zmian

Opinie na temat transformacji cyfrowej są w większości pozytywne i zgodne. W badaniu zdecydowanie wyróżnia się kwestia ogromnej potrzeby budowania kompetencji cyfrowych na rynku, aby otworzyć organizacje na zmiany. Ponad połowa ankietowanych pracowników zwracała uwagę na zbyt małą liczbę szkoleń w tym obszarze. W ramach ogłoszonego w maju 2020 kompleksowego planu inwestycyjnego o wartości 1 miliarda dolarów na rozwój Polskiej Doliny Cyfrowej, Microsoft zobowiązał się między innymi do przeszkolenia 150 tys. pracowników, Partnerów i studentów. Inwestycja ta wspomoże rodzime i regionalne projekty transformacyjne oraz zasili naszą gospodarkę o najlepszych specjalistów z wykorzystania chmury obliczeniowej – mówi Paweł Jakubik, Członek Zarządu w polskim oddziale Microsoft.

Dla niemal 2/3 badanych, zwłaszcza kierownictwa firm, na początku transformacji cyfrowej problemem była niechęć do zmiany dobrze znanych i sprawdzonych procesów. Dla 56 proc. respondentów nowy system wydawał się znacznie bardziej skomplikowany niż dotychczasowe rozwiązania. Obawa o niewystarczające kompetencje, uniemożliwiające sprostanie nowym zadaniom towarzyszyła przede wszystkim przedstawicielom szczebla kierowniczego firm średniej wielkości. Dla osób zarządzających dużymi firmami i Spółkami Skarbu Państwa duży problem stanowiła nadmierna kontrola zadań. Na ryzyko utraty pracy w związku z automatyzacją procesów wskazało 40 proc. ankietowanych w spółkach. Natomiast w ogólnopolskim badaniu na to ryzyko wskazało już 59 proc. Polaków.

Aż 80 proc. uczestników badania wskazało, że największym wyzwaniem związanym z transformacją cyfrową w jej pierwszej fazie są wysokie koszty finansowe i nakłady czasowe. Wśród początkowych problemów zwracają oni również uwagę na konieczność synchronizacji zmian w różnych obszarach organizacji oraz brak czasu i potrzebę dostosowania do nowych regulacji prawnych i przemodelowania dotychczasowych procesów. Nie zaobserwowano istotnych różnic w postrzeganiu barier pomiędzy różnymi typami spółek. Jedynie w większym stopniu niż średnia na wyzwania regulacyjne zwrócili uwagę respondenci ze Spółek Skarbu Państwa (72 proc. vs. średnia 50 proc.), podkreślili oni również wagę opinii związków zawodowych 42 proc. przy średniej z badania na poziomie 22 proc.

Większość problemów traci na znaczeniu wraz z postępem transformacji. Wyjątkiem są koszty i konieczność szkolenia pracowników – wyzwania równie istotne dla firm, które są na początku transformacji, jak i tych, które są już na zaawansowanych etapie tego procesu.

[1] Badanie „BARIERY i TRENDY. Transformacja technologiczna firm w Polsce z uwzględnieniem perspektywy człowieka/pracownika/konsumenta”. Gfk na zlecenie Instytutu Humanites, luty 2021 r. Partnerami projektu są Microsoft, PFR, Blue Media, Platforma Przemysłu Przyszłości, GfK, Chmura Krajowa. W badaniu wzięli udział członkowie zarządu oraz osoby odpowiedzialne za przeprowadzanie transformacji cyfrowej w organizacji/ firmie oraz pracownicy. Badanie było realizowane wśród średnich i dużych firm z następujących sektorów: finanse, bankowość, przemysł wydobywczy, e-commerce, firmy spożywcze, kosmetyczne, logistyczne oraz w Spółkach Skarbu Państwa. W badaniu wzięło udział 400 osób w podziale na kadrę kierowniczą i pracowników. Badanie obejmowało także ogólnopolskie badanie opinii publicznej dotyczącej transformacji i jej skutków na reprezentatywnej próbie Polaków 15+, N=1000.